Op zaterdag 11 mei 2013 staat molen De Nijverheid in Stramproy in de schijnwerpers. Het gouden huwelijksfeest van molenaar Jac Nijs is voor de molenaars uit Stramproy, Tungelroy en Weert aanleiding om de Nijsmolen “in de mooi” te gaan zetten.

Diverse molenaars komen op zaterdag ‘s morgens de Molen van Nijs op een speciale, traditionele, manier versieren ter ere van het gouden bruidspaar.

nijs

Het vanwege een gouden huwelijksfeest van de molenaar versieren van een molen is een uitzonderlijke gebeurtenis. Daarom nodigt de molenstichting belangstellenden uit deze arbeidsintensieve klus van dichtbij te komen volgen. Het publiek krijgt daarbij tijdens het werk vakkundige uitleg over het versieren van deze molen die op de hoek van de Veldstraat en de Sint Jozefstraat in Stramproy staat. Het karwei begint al ’s morgens om een uur of negen. In de molen is bovendien een leuke fototentoonstelling te bekijken van andere versierde molens zoals die door de jaren heen in Nederland ‘in de mooi’ werden gezet. Duidelijk valt daarbij op dat ook bij het versieren van molens grote regionale verschillen bestaan. De andere Weerter windmolens blijven 11 mei gesloteZaterdag 11 mei stond molen De Nijverheid in de schijnwerpers voor het gouden huwelijksfeest van molenaar Jac Nijs. De molen was op een speciale, traditionele manier versiert ter ere van het gouden bruidspaar. Tijdens feestelijke gebeurtenissen in het dorp, bij een groot feest binnen de familie van de molenaar of op de verjaardag van de koningin versieren molenaars hun molen en plaatsen de molen in feeststand.

Maar wat betekent deze molentaal eigenlijk?

De molentaal in Zuidoost-Nederland wijkt af ten opzichte van de meeste andere delen van het land. Deze traditie dreigt verloren te gaan en verdrongen te worden door de “Hollandse” standen

Om deze weer onder de aandacht te brengen zullen hier de standen worden uitgelegd.

 

 recht-1recht-2 Rechtstand

Molen in de werk-rust. Molen staat klaar om weer aan het werk te gaan.

 rust-2rust-1 Rust

Op zon- en feestdagen en andere dagen van rust stond de molen ‘euverhooks’ (overhoeks) of ‘in ’t kruuts’ (in het kruis).
Bij feestelijke gelegenheden werden de wieken nog versierd met vlaggen e.d. Op zaterdagavond werd de molen door de mulder nog even ‘in de zunjig’ gezet. Tegenwoordig vrijwel in ongebruik geraakt, doordat molens niet meer dagelijks bemand zijn.

 rouw-1rouw-2 RouwBij overlijden van mulder of familielid, werd de molen in de ‘rouw’ gezet. Vaak bleef men deze wiekstand 6 weken lang gebruiken. De molen staat stil vóór de onderste wiek zijn laagste punt bereikt.
Bij overlijden van leden van het Koningshuis wordt de molen tot en met de bijzetting in de rouw gehouden.
 bil-1bil-2 Op de bil

De bilstand. Molen kan niet malen omdat de molenaar de molensteen aan het billen is. De mensen konden zien dat men niet naar de molen hoefde te gaan.

 geen-werk-1geen-werk-2 Geen Werk

Als de molen met de zeilen voor stil staat was er geen maalwerk meer op de molen of er was een acuut defect. Maar meestal zat men gewoon om maalgoed verlegen.
Tegenwoordig ziet men molens wel eens zo staan als de mulders pauzeren.

 molen-in-kruis-2 Molen in ’t kruues, mulder naar huues Als de mulder tussendoor naar huis moest eten, terwijl zijn maalwerk nog niet gedaan was, dan werd de molen gevangen (geremd) en in de zeilen in de overhoek achtergelaten. Aan deze stand was dan van ver te zien dat de molenaar even van het werk weg was. ‘Staat de molen in het kruus, dan is de mulder naar huus’. Ook molenaars die meel moesten rond brengen lieten op dergelijke manier de molen achter. Voor dit gebruik mocht er wel geen onbetrouwbaar weer zijn…
 feeststand-2 Feeststand

Bij extra feestelijke gebeurtenissen in het dorp, bij een groot feest in de familie van de molenaars of op de verjaardag van de Koningin versierden de molenaars hun molen en plaatsten de molen in de feeststand.

 geboorte-103 Geboortestand:

Opgaande roede werd bij deze molen alleen gebruikt als er een molenaarsdochter of zoon geboren was.